Halina Semenowicz

Halina Semenowicz demeurait en France pendant la deuzième guerre [1940-1944], mais n`a entendu jamais le nom de Freinet. Elle n`avait pas du tout de contacts avec les enseignants, parce qu` elle ètait dans le maquis avec le Croi Rouge.

Quand elle est revenue en Pologne [1947], après deux ans de travail a Poznań dans un lycèe pèdagogique, elle a acceptè la proposition d`un grand sanatorium pour les enfants tuberculeux a` Otwock, près de Varsovie.

Halina a acceptè la place de directrice pèdagogique de sanatorium. Elle dirigeait d` une ècole primaire, lycèe et l`école maternelle. En meme temps elle menait aussi la „pedagogisation” des infirmiéres. C` était le travail intéressant mais trés responsable, exigeant beaucoup de connaissances pédagogiques et médicales. Les reflections qu`elle accompagnait tous les jours stimulait leurs recherches et experiences pedagogiques.

Alors par pur hasard elle decouverte Freinet et sa conception pedagogique.

En 1957, un Congrés Mondial de la FISE a eu lieu á Varsovie. Dans le groupe francophone, dont elle guide et interprete se trouvaient deux representants de l`École Moderne Francaise: Paulette Quarante et Fernand Déléan. C`étaient les participants, qui avaient apporté des materiaux pour monter une exposition: éditions C.E.L., dessins, pentures, textes libres, journaux scolaires. Halina écoutait leurs enthousiastes narrations sur la vie des classes Freinet.

Avec immense interêt elle regardait l`exposition ce qu`elle avaient apporté les enseignants francais. Halina écoute, regarde avec l` extase et elle se suit dit: „Voila, c`est, ce que je cherche depuis longtems”.

Au retour du Congrés FISE Halina se partageait avec sa l`équipe pédagogique sur les miennes bonnes impressions de rencontre avec les collegues francais praticants la pédagogie Freinet. Déja des rentrée scolaire 1957/58 quelques enseignants á l`école de Halina introduisaient dans leurs classes le texte libre, le plan de travail, la correspondance scolaire, l`expression artistique.

En même temps Halina échangeait la correspondance avec C. Freinet et aussi avec des éléves de Paulette Quarante echangeant regulierement des lettres, dessins, le journal qui s`appelle „Syrenka”.

En 1966 a parut le premier livre de Halina „École Moderne Francaise – Techniques Freinet”. Ce livre précédé par un séjour a` Vence et a` Cannes, visites dans plusieurs classes Freinet influencait impression sur les lecteurs polonais. Cet evenement a donné a` les intéressés des fondements de connaissances a` la pedagogie Freinet. L`auteur de livre et ses amis ont se mis a` la hauteur des nouveaux defis. Beaucoup de visiteurs prennent part aux activités des éléves d`Otwock. Plusieurs groupes des enseignants veulent se rencontrer avec Halina pour approfondir ses connaissances sur la pedagogie Freinet.

En 1967 l`inspecteur de l`academie a` Varsovie , aprés une visitation de sept jours avait nomméé l`École d`Otwock comme „École Pilote en Pedagogie Freinet.” A` partir de ce temps Otwock restait d`un centre des traveaux pedagogiques, des rencontres ceux qui s`interessaint la pedagogie Freinet, ce sont les enseignants des écoles primaires, maternelles et aussi les professeurs des écoles superieurs d`éducation. Halina a invité a` faire des conferences dans les plusieurs localités, dans lesquels on organisait des petits groupes d`enseignants, qui voulaient pratiquer la pédagogie Freinet.

En 1968 Halina a decide a` faire un stage de trois semaines pour 80 personnes animateurs de la pédagogie nouvelle a frais de Centre Nationales de Perfectionement des Enseignants a` Varsovie.Ensuite prof. Aleksander Lewin et Halina Semenowicz avec sa equipe pédagogique ont organise une conference sur le titre „C. Freinet – l`homme et createur de la conception de l`école moderne”, qui a lieu a` l`Institut de Recherches Pédagogiques a` Varsovie.

Cette conference a eu une grande prestige en face d`administration scolaire. Augmente l`interêt pour les experiences pedagogiques de Halina et les autres animateurs, quils coordonnent l`activité du Mouvement Freinet en Pologne, mais fonctionne sans decision officielle d`autorite. Prof. A. Lewin comme le membre du Mouvement Polonais a le representé devant le Ministre de l`Éducation.

Halina Semenowicz fascinée par la péédagogie Freinet a profitée chaque l`occasion pour persuader a changement l`école non seulement des enseignants, mais aussi des directeurs d`écoles, visitateurs, conseillers pedagogiques et parents. Elle a possedé remarquables capacités de s`assurer non seulement les maitres, mais aussi des sponsors des divers projets de Mouvement Freinet.

Pour la premiere fois Halina a participé au Congrés de l`École Moderne Freinet á Paris en 1958 ou elle a fait la connaissance de createur du Mouvement Freinet et ses amis.

Halina c`est cela commemorait cet evenement:
„Cette premiere rencontre directe avec le Mouvement de l`École Moderne et son createur m`avait permis de mieux comprendre l`esprit profond de la conception pédagogique de Freinet que la lecture de ses livres.
Voila, que plus de mile enseignants de tout age, qui arrivent par toutes les routes de France avec des bagages encombrants des materiaux pour l`exposition, travaillant joyeusement toute la nuit pour l`oeuvre commune en libre climat qui m`avait frappé á Paris. Plus tard, en prenant part aux nombreux congrés de l`Ecole Moderne Francaise, je retrouvais chaque fois le même, joyeux, laborieux, le libre climat”.

Halina entretenu les contacts animés avec ICEM et FIMEM. Elle participait souvent activement aux traveaux de ICEM, preparait en francais quelques articles pour l`Educateur, aussi trois BT : Kopernik, Chopin, Korczak.

Par deux cadence elle était le membre de CA FIMEM. Le Mouvement Freinet en Pologne a recu regulierement L`Educateur , Multilettre, et les autres publications actuelles.

Halina Semenowicz etait bien connue dans le Mouvement Freinet non seulement en Europe.
Quand elle elaborait „Bibliographie Internationale” [édité par INRP, Paris, 1986] se contactait avec les enseignements Freinet dans le monde.

Elle invitait les camarades francais, en autres Roger Ueberschlag et Rerne Linares pour progresser le Mouvement Freinet en Pologne.

Le Mouvement Polonais jusqu`a 1989 c`est un mouvement de la base non institutionalisé. On n`avait pas de droits á l`activite autonome. Par exemple, quand FIMEM a accepté invitation pour la RIDEF en Pologne en 1976 Ministre de L`Education Publique a donné d`acord pour l`organisation de cette rencontre, mais tous les problemes d`organisation a pris sur soi. Les animateurs polonais n`avait pas de droit decider de participation des enseignants polonais. Pour cela, les autorités scolaires n`ont pas donné de possibilité hors quelques animateurs, qu` ont prenné en realisation des activités plus tôt presentés aux autorités.

En meme temps Halina Semenowicz et Aleksander Lewin ont preparé une edition des oeuvres choisies de Freinet sous le titre „Pour l`ecole du peuple” avec une preface d`Elise Freinet.

Cet oeuvre etait édité par l`Academie des Sciences – Bibliothéque des Classiques de la Pédagogie. C`etait grand evenement dans le Mouvement Polonais grace á Halina.

Le Mouvement Freinet en Pologne vivait les periodes florissantes et les temps tres difficiles liés á la situation politique du pays, mais sans jamais rompre ses activités.

Prés la chute du systeme totalitaire on pouvait librement organiser une association, alors on a preparé le statut de l` Association Polonaise des Animateurs de la Pedagogie Freinet.

L`ecole d`Otwock, qui portait officielement le nom de Freinet a été choisie comme Residence de cette Association. Apres l`enregistrement de l`association au Tribunal de Varsovie en mai 1992. La commision elus avait commence les préparatifs pour organiser la premiêre Assemblee Generale, qui a eu lieu une annéée plus tard á Otwock.

Cette rencontre nationale etait une fete joyeuse. Plus de 200 delegués sont arrivés de touts les coins du pays avec un bagage d`experiences et projets.
Par la decision d` Assemblee Generale les createurs du Mouvement Freinet en Pologne dr Halina Semenowicz et prof. Aleksander Lewin son devenus des membres d`honneur de l`Association Polonaise des Animateurs de la Pedagogie Freinet et ses consultants.

Avec l`entrée de nouveau temps, le gouvernement democratique, venaient aussi les conditions favorable pour l`activite commune. Pour cela Le Mouvement Polonais de la Pedagogie Freinet a pu proposer a FIMEM l`organisation RIDEF en Pologne – „Kraków 96”.

Jusqu`au bout de sa vie Halina est interessée á l`activité de l`Association et proposait les differantes activités. Quand elle était en mauvese santé et ne pouvait pas participer en rencontres elle invitait des animateurs de la pédagogie Freinet a sa maison pour discuter les differants problemes pedagogiques et l`activité d` Association.

Nous animateurs de la pedagogie Freinet en Pologne avons eu la chance que Halina etait avec nous. Elle nous a montre le chemin de changement notre travail pédagogique.

Halina était la Grande, Optimiste, qui accumulait en personne tous les valeurs de l`enseigment moderne.

Semenowicz H.- École Moderne Francaise – Techniques Freinet, édition: Nasza Księgarnia, Warszawa, 1966.

Semenowicz H. – La creativite poetique de l`enfant, édition: Nasza Księgarnia, Warszawa,1973, 1997,

Semenowicz H., Lewin A. – Pour l`Ecole du Peuple, oeuvres choisis de Freinet, avec Préface Elise Freinet, édition: Ossolineum, Wrocław, 1976.

Semenowicz H. – BT: Copernic, Chopin, ICEM 1973,1981.

Semenowicz H. – Freinet en Pologne [accompanie de 400 fiches autocorectives], Édition: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1980, 2009.

Semenowicz H. – Bibliographie internationale, édition: INRP, Paris, 1986.

Semenowicz H. – Le pain et les roses – lettres sur l`éducation, édition: Nasza Księgarnia, Warszawa 1978.

H. Semenowicz a ecrit 14 d`articles dans les differants oeuvres pedagogiques et beaucoup d`articles dans „Inspirations de Freinet”, revue de Mouvement Freinet

Élaboration: Zofia Napiórkowska

Halina Semenowicz, wybitny pedagog, autorka „Nowoczesnej Szkoły Francuskiej Technik Freineta” i kilku innych prac pedagogicznych, twórczyni ruchu freinetowskiego w Polsce, urodziła się 30 lipca 1910 roku w Śremie, w województwie wielkopolskim. Dzieciństwo i młodość spędziła w Poznaniu. Przygotowywała się do pracy pedagogicznej, ukończyła Liceum im. Dąbrówki, studiowała na uniwersytecie Poznańskim.

Wcześnie odnalazła się w harcerstwie, w roku 1924 wstąpiła do I Poznańskiej Drużyny Harcerskiej im. Emilii Plater. Poznała Olgę Małkowską, twórczynię skautingu żeńskiego, prowadziła drużyny harcerskie i zuchowe. W 1934 roku wydelegowana do Belgii, organizowała tam pracę harcerską w środowisku Polonii.

Po wybuchu wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną, w obliczu zagrożenia opuściła Belgię, wyjechała do Francji. Wyszła za mąż za oficera Wojska Polskiego. Urodziła dwie córki. Wcześnie owdowiała, mąż Aleksander Semenowicz zmarł 5 stycznia 1947 roku, na krótko przed jej powrotem do kraju.

Pracowała intensywnie i wypełniała wiele społecznych funkcji. Samodzielnie wychowywała dwie swoje córki. Niejednokrotnie borykała się z trudnościami życia, nie były Jej obce troski natury materialnej. Jednak w codziennym życiu, zawsze pełna optymizmu, potrafiła wieloma dziedzinami własnej aktywności sprawnie zarządzać. Wszystko, co robiła, nacechowane było poznańską rzetelnością i francuskim esprit. Była osobą pełną uroku.

W latach 1955-1970 w Otwocku kierowała szkołą w sanatorium przeciwgruźliczym dla dzieci – „piętnaście lat w radosnym trudzie i przyjaznej atmosferze twórczej współpracy całego zespołu nauczycieli, wychowawców, lekarzy i pielęgniarek”. Tak sama określała ten etap swego życia.

Szkoła stanowiła pole Jej twórczych poszukiwań i codziennej pedagogicznej refleksji. W 1958 roku odkryła dla siebie pedagogikę Celestyna Freineta. Stwierdziła, że oto trafiła na właściwy trop. Freinetowskie formy i metody pracy harmonijnie splatały się z Jej doświadczeniami harcerskimi.

Pod kierunkiem Haliny Semenowicz w otwockiej szkole rozpoczął się swoisty eksperyment. W klasach początkowych podjęto próbę swobodnego tekstu oraz swobodnej ekspresji plastycznej, a także planowanie i ocenianie pracy z udziałem dzieci. Rozwinęła się korespondencja międzyszkolna, między innymi z klasą Paulette Quarante z Marsylii.

Swobodna twórczość słowna i plastyczna, gazetka szkolna oraz korespondencja ze szkołami polskimi i francuskimi stały się istotnym składnikiem procesu nauczania otwockiej szkoły, a zespół upowszechniania technik Freineta, składający się początkowo z pięciu osób, powoli zaczął się rozrastać.
Halina Semenowicz dała się poznać licznym rzeszom nauczycieli najpierw poprzez literaturę. Jej książka „Nowoczesna Szkoła Francuska Technik Freineta”, wydana w 1966 roku ukazywała taką wizję szkoły, która pobudzała wyobraźnię i inspirowała do twórczych poszukiwań. Drugie jej wydanie ukazało się za sprawą Polskiego Stowarzyszenia Animatorów Pedagogiki C. Freineta w roku …

Osobisty stosunek osób, które zetknęły się z Haliną Semenowicz i zostały wprowadzone w świat pedagogiki Freineta, nacechowany był szacunkiem i podziwem, dla jej wiedzy i umiejętności. Przyciągała i inspirowała. W latach sześćdziesiątych z małej początkowo grupy nauczycieli zainteresowanych technikami Freineta uformował się znaczący ruch zwolenników tej pedagogiki. Na jego gruncie powstało w 1992 roku Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta. To także Jej zasługa.

W roku 1970 odeszła na emeryturę, ale nadal współpracowała ze „swoją” szkołą. W czasie uroczystości trzydziestolecia placówki, w 1976 roku, podarowała szkole, na ręce jej ówczesnego dyrektora, świeżo wydany wybór pism Celestyna Freineta przez Nią tłumaczonych – „O szkołę ludową”. To wydawnictwo Ossolineum, stanowiło niezwykle ważne wydarzenie w historii ruchu freinetowskiego.

Będąc emerytką tak naprawdę nigdy nią nie była. Przez wszystkie lata, aż po RIDEF’96, czyli Międzynarodowe Spotkanie Nauczycieli Freinetowców w Krakowie, który był ukoronowaniem jej działalności, czynnie uczestniczyła w ruchu freinetowskim. Wcześniej, z Jej inspiracji, w roku 1976, takie spotkanie, po raz pierwszy w Polsce, odbyło się w Płocku.

Halina Semenowicz brała udział we wszystkich seminariach i warsztatach metodycznych, które organizowaliśmy, najpierw jako nieformalny Ogólnopolski Zespół Animatorów Pedagogiki Freineta, później już jako Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta. Zawsze zachęcała wszystkich do „powrotu do źródeł”, to znaczy do wnikliwego poznawania spuścizny pedagogicznej Celestyna Freineta, czytania jego oryginalnych dzieł.

Za Jej sprawą macierzysta szkoła i inne placówki w Polsce, utrzymywały żywe kontakty z nauczycielami z Francji. Służyła pomocą w tłumaczeniu tekstów. Pisaniem „na dobre” zajęła się po odejściu na emeryturę. Po 1970 roku powstały takie jej książki jak: „Poetycka twórczość dziecka”, „Freinet w Polsce” oraz, przeznaczone dla rodziców, „Chleb i róże”. Wcześniej publikowała liczne artykuły w polskich i zagranicznych czasopismach pedagogicznych.

Patronowała działaniom Polskiego Stowarzyszenia Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta nawet wtedy, gdy sama nie mogła już czynnie uczestniczyć w realizacji projektów, sekundowała każdemu przedsięwzięciu.

Los sprawił, że żyła długo, mogła się cieszyć owocami swojej pracy i pozostawiła piękną spuściznę. Dożyła 94 lat. Zmarła 4 lipca 2004 roku. Zostały napisane jej ręką artykuły i książki. Została liczna rzesza nauczycieli freinetowców.

Maria Kościuszko