W dniach 13-15 września 2024 roku w Raciborzu odbyła się XIX Ogólnopolska Konferencja Polskiego Stowarzyszenia Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta pod hasłem „Odkrywcze podróże – z Freinetem w naturze”. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Grupę Regionalną Racibórz, przy współpracy Instytutu Studiów Edukacyjnych przy Akademii Nauk Stosowanych w Raciborzu, Arboretum Bramy Morawskiej, Zamku Piastowskiego w Raciborzu, Przedszkola Nr 23 w Raciborzu oraz przedszkoli w Pietrowicach Wielkich i Bieńkowicach. Patronat honorowy nad konferencją objęli Starosta Powiatu Raciborskiego Grzegorz Swoboda oraz Prezydent Miasta Racibórz Jacek Wojciechowicz.
Konferencja rozpoczęła się w piątek, 13 września 2024 o godzinie 15:30 uroczystą inauguracją w Auli Zamku Piastowskiego w Raciborzu. Mimo ulewnego deszczu, organizatorzy oraz uczestnicy wykazali wielki entuzjazm i zaangażowanie. Swoją obecnością zaszczycili nas: Izolda Bonarek – Dyrektorka Kuratorium Oświaty w Katowicach/ Delegatura w Rybniku, Michał Kuliga wice prezydent Miasta Racibórz, pani Elżbieta Skrzymowska – Dyrektorka Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu, dr Beata Fedyn profesora Akademii Nauk Stosowanych w Raciborzu – prorektor do spraw studenckich Akademii Nauk Stosowanych, dr Ilona Gembalczyk – profesor Akademii Nauk Stosowanych w Raciborzu – zastępca dyrektora Instytutu Studiów Edukacyjnych Akademii Nauk Akademii Nauk Stosowanych w Raciborzu, gość honorowy profesor dr hab. Gabriela Kapica oraz PhDr. Karin Fodorová z Uniwersytetu Ostrawskiego i PhDr. Dominika Provázková Stolínská z Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu.
Po oficjalnym powitaniu przystąpiono do wykładów poświęconych pedagogice Celestyna Freineta. Prelekcje wygłosili:
- mgr Marzena Kędra, w wykładzie „Szkoła pedagogicznej wrażliwości, czyli o nieprzemijających wartościach pedagogiki Celestyna Freineta. Przytaczając główne myśli i filozofię C. Freineta opowiadała o znaczeniu empatii i uważności nauczyciela na potrzeby dzieci, co stanowi podstawę podejścia freinetowskiego. W swojej prelekcji podkreśliła, jak istotna jest indywidualizacja podejścia do ucznia oraz wspieranie jego rozwoju poprzez aktywne słuchanie, szacunek i umożliwienie swobodnej ekspresji. W szczególny sposób zwróciła uwagę na rolę nauczyciela jako przewodnika, a nie autorytarnej figury, co pozwala dzieciom budować poczucie własnej wartości i odpowiedzialności za proces uczenia się. Przed swoim wystąpieniem Marzena Kędra podziękowała prof. dr hab. Gabrieli Kapicy za jej ogromny wkład w propagowanie idei C. Freineta i wsparcie, które udzielała nauczycielom wdrażającym jego metody oraz studentom przygotowującym się do pracy z dziećmi. Był to niezwykle wzruszający moment tej części konferencji.
- dr hab. Gabriela Kapica, która przedstawiła wykład „ Podróżowanie w głąb sfery języka. Konstruowanie zagadek jako twórcza aktywność językowa”. Dr hab. Kapica zwróciła uwagę, że konstruowanie zagadek przez same dzieci jest niezwykle wartościowym procesem. Daje im to możliwość wyrażenia swoich myśli w zwięzłej, skondensowanej formie, wymagającej precyzyjnego doboru słów i pojęć. Dzięki temu dzieci rozwijają nie tylko umiejętności językowe, ale również uczą się jasnego i logicznego formułowania myśli. Dodatkowo, prelegentka podkreśliła, że dziecięca enigmistyka – obejmująca również tworzenie rymowanek, kalamburów i gier słownych – nie tylko pobudza kreatywność, ale również sprawia, że nauka staje się przyjemnością. Dr hab. Kapica wskazała, że techniki te mogą być efektywnie wykorzystywane jako element dydaktyczny w pedagogice Freineta, która opiera się na zasadzie wolności twórczej i aktywnego uczestnictwa dziecka w procesie edukacji.
- oraz PhDr. Karin Fodorová i PhDr. Dominika Provázková Stolínská, które zaprezentowały wykład Innowacje w edukacji małego dziecka w Republice Czeskiej. Wykład obejmował przegląd współczesnych rozwiązań edukacyjnych stosowanych w Czechach oraz ich historyczny kontekst. Prelegentki zwróciły uwagę, że po 1989 roku, w wyniku reform, system edukacji w Czechach przeszedł transformację od scentralizowanego modelu ideologicznego do bardziej liberalnego i zindywidualizowanego podejścia. Obecne trendy w edukacji przedszkolnej w Czechach koncentrują się na jakości kształcenia, integracji dzieci ze specjalnymi potrzebami oraz wykorzystaniu technologii edukacyjnych. Autorki podkreśliły, że w Czechach szczególnie rozwijają się programy edukacji włączającej, które umożliwiają dostosowanie edukacji do indywidualnych potrzeb dzieci. Przykłady innowacyjnych metod obejmują wykorzystanie alternatywnych modeli, takich jak przedszkola Montessori i Waldorfskie, a także innowacyjne programy, takie jak „Zdrowe przedszkole” oraz „Leśne przedszkole”, które kładą nacisk na edukację w naturalnym środowisku. Referat PhDr. Fodorovej i PhDr. Provázkovej Stolínskiej ukazał, jak zmiany w polityce edukacyjnej w Czechach wpłynęły na nowoczesne podejścia do edukacji wczesnoszkolnej oraz integracji, podkreślając znaczenie wysokiej jakości edukacji przedszkolnej dla rozwoju dzieci i społeczeństwa. Cieszymy się z takiej polsko-czeskiej wymiany myśli i ich otwarcia na idee pedagogiczną C. Freineta.
Po zakończonych obradach uczestnicy mieli okazję skosztować wybornych dań podczas kolacji bufetowej przygotowanej przez firmę cateringową Aleksandry i Antoniego Klimek z Lubomii. Serwowane potrawy doskonale wpisały się w atmosferę zamkowych wnętrz, a smakołyki od firmy cukierniczej A. Wyleżoł z Bieńkowic zdobyły uznanie uczestników, podkreślając tradycję raciborskiej gościnności. Chętne osoby miały możliwość zwiedzenia z przewodnikiem zamku oraz wystawy multimedialnej, która jest jedną z najnowocześniejszych w Polsce multimedialnych wystaw interaktywnych, nawiązującą do tak zwanego dużego Górnego Śląska, czyli władztwa górnej Odry od chwili utworzenia księstwa opolsko-raciborskiego do jego podziału na dzielnice – samodzielne księstwa raciborskie, opolskie, cieszyńskie oraz bytomsko-kozielskie.
W drugi dzień konferencji mimo intensywnych opadów deszczu, sobotnie aktywności rozpoczęły się zgodnie z planem. Warsztaty długie: „ABC technik freinetowskich” prowadzone przez Marzenę Kędra i Izabelę Terlecką oraz „Dlaczego wybieram swobodny tekst” prowadzone przez Joasię Antczak i Bożenę Ruszkiewicz odbyły się zgodnie z planem.
Pozostałe warsztaty długie, które zaplanowano jako doświadczenia poszukujące w terenie zostały zmodyfikowane. Na miasto pod opieką przewodników miały się udać cztery grupy, jednak z powodu niesprzyjającej pogody (lało okrutnie) na trasę wyruszyła jedna grupa, podziwiana za wierność maksymie „nie ma złej pogody, jest tylko zły ubiór”, prowadzona przez pana Dawida Wacławczyka. Uczestnicy poznali historię i architekturę Raciborza, a mimo tak niesprzyjającej aury spacer przyniósł wiele ciekawych odkryć i niezapomnianych wrażeń. Dla trzech pozostałych grup, po nocnych konsultacjach organizatorek konferencji dokonano freinetowskiego mixa i przygotowano zadania, które pierwotnie miały być atrakcją czterech tematycznych spacerów po Raciborzu z wykorzystaniem technik Freineta. Uczestniczki warsztatów, choć zmoczone, przystąpiły z zapałem do pracy, dzieląc się na zespoły przy filiżankach aromatycznej kawy. Na stołach w holu uczelni rozstawione były niezbędne informacje dotyczące miasta Racibórz w formie kart domina gwary śląskiej, kart gry o Raciborzu, tekstów źródłowych o historii miasta, loteryjek wyrazowych, książek obrazkowych dla dzieci o Raciborzu. Do dyspozycji uczestników były także pomoce plastyczno- techniczne. Grupy miały za zadanie wykonać dwa z czterech proponowanych zadań, mając pełną swobodę dokonania wyboru tych zadań. Najpierw zaplanowano etapy pracy, dokonano wyboru pomocy oraz zadania jakie każda z grup miała do wykonania .Z wykorzystaniem swobodnego tekstu, ekspresji plastyczno-technicznej, doświadczeń poszukujących zgłębiały wiedzę o Raciborzu. Zwieńczeniem pracy były prezentacje dokonań zespołów w formie inscenizacji teatralno – plastycznej, swobodnego teksu i pracy plastycznej.
Dzięki uprzejmości Raciborskiego PKS-u i szczodrości Starosty Powiatu Raciborskiego Grzegorza Swobody wszyscy zostali przetransportowani do Restauracji Raciborska na śląski obiad. Mogli również spróbować smaku śląskiego kołacza z serem, makiem i jabłkami. Lokalizacja restauracji sprzyjała zaopatrzeniu się uczestników w kalosze i nieprzemakalne peleryny, które w tę niezwykle deszczową sobotę stały się wręcz nieodzownym elementem garderoby. Humory dopisywały, choć deszcz lał nieustannie, a zaplanowane popołudniowe warsztaty krótkie, które miały się odbyć w Arboretum Bramy Morawskiej, również zostały przeniesione do budynku Akademii Nauk Stosowanych. Odbywały się rotacyjnie według wcześniejszych zapisów.
Odbyły się warsztaty:
- „W zaczarowanym ogrodzie czyli jak przyroda działa na zmysły prowadzone przez Elżbietę Skrzymowską. Sala zajęć został zamieniona w miejsce pełne roślin, aromatów i kolorów. Uczestnicy warsztatów tworzyli multisenoryczny atlas roślin dla dzieci. Każdy z nich jako zadanie wykonał jedną z kart (zdjęcia w załącznikach). Rośliny zostały przywiezione z naszych ogrodów, królowały zioła, kwiaty i wszelkie trawy.
- „Czas na las! Edukacja naturalna w praktyce freinetowskiej” prowadzone przez Martynę Tarnowską. Nie można było pojechać do lasu, ale dla freinetowców, takie wyzwanie to żadne wyzwanie – uczestnicy sami zadbali o materiał przyrodniczy i stworzyli piękne pudełkowe dzieła.
- „Sekretne życie drzew – doświadczanie po omacku” – warsztat prowadzony przez Joannę Romanowską stał się okazją do budowania relacji oraz stworzenia wspólnych prac z wykorzystaniem materiału przyrodniczego.
- „Wibracje – czyli o dobrej relacji w szkole” – Eliza Piotrowska i Tomasz Ziemann wspólnie z uczestnikami szukali dróg do wzajemnego zrozumienia uczniów i nauczycieli na płaszczyźnie słów i mowy ciała. Poszukiwali odpowiedzi na pytania: Jak stworzyć dobre więzi bez „uwięzi”? Jak zadbać o pozytywne relacje i zachować autorytet? Jak radzić sobie z upartym Wojtkiem i ambitną Amelką? Jak lepiej zrozumieć świat współczesnej młodzieży?
- „Outdoorowo z technikami C. Freineta w synergii z Planem Daltońskim i innymi metodami” działały Renata Stawczyk-Mizińska i Grażyna Ziółek. Choć nie było outdoroowo to bez wątpienia było twórczo, kreatywnie i radośnie. Na pewno w lesie byłoby znacznie więcej materiału przyrodniczego ale i tak uczestnicy wykazali się pomysłowością.
Reasumując warsztaty: pomimo tylu zmian w harmonogramie daliśmy radę. Freinetowcy poradzą sobie w każdych warunkach, no bo kto jak nie my!!!
Zwieńczeniem sobotniego dnia miała być biesiada w grodzie średniowiecznym, z pokazami, strzelaniem z łuku, ogniskiem, prezentacjami grup regionalnych i dzieł warsztatowych. Deszcz lał nieustannie, wręcz przybrał na sile. Przejazd autobusami do Osady Drengów wzbudził sporo emocji, szczególnie podczas przejazdy mostem przez kanał Ulga (odnoga rzeki Odry), który o tej porze dnia był już bardzo rozlany i sięgał wałów. Wszelki strach rozwiał jeden z wojów opowiadając o „mocy” i zasobności wybudowanego polderu Racibórz Dolny. Drengowie pomimo ulewnego deszczu zorganizowali biesiadę, która przeniosła uczestników w atmosferę średniowiecznych czasów. Uczestnicy mogli spróbować regionalnych przysmaków i uczestniczyć w opowieściach o dawnych tradycjach życia nad Odrą. Choć biesiada odbyła się pod zadaszeniem, zachowała swój wyjątkowy charakter i dostarczyła niezapomnianych wrażeń.
Ostatni dzień konferencji ze względu na rosnące zagrożenie powodziowe zakończył się wspólnym śniadaniem, podczas którego uczestnicy dzielili się wrażeniami i nabytymi kompetencjami. Telefon przed 7 rano z informacją, że trzeba ewakuować gości hotelowych bo „woda wchodzi na zaplecze kuchenne” może zachwiać pewność w sukces podjętych działań i doprowadzić do szybszego krążenia krwi. Na szczęście dzięki sprawności Sabiny, Małgosi i innych osób z grupy organizacyjnej wszystko zakończyło się szczęśliwie. Racibórz pożegnał uczestników piękną słoneczną pogodą.
Pomimo piątkowego i sobotniego deszczu, zagrożenia powodziowego i przeoranych planów konferencja była pełna inspiracji, współpracy, wspaniałych relacji i cennych doświadczeń. Regionalne smakołyki i gościnność Raciborza wzbogaciły te wyjątkowe trzy dni, a uczestnicy, prelegenci i organizatorzy wykazali niezwykłe zaangażowanie.
Dziękuję z całego serca wszystkim członkom i sympatykom Grupy Regionalnej Racibórz za ogromne zaangażowanie i włożone serce we wszelkie działania. Bez Was, waszego wsparcia, rąk do pracy i poświęconego czasu, to wydarzenie nie mogłoby się odbyć.
Z całego serca dziękujemy wszystkim przybyłym gościom, którzy nie przestraszyli się prognoz pogodowych. Jesteście wspaniali. To był dla nas, organizatorów zaszczyt gościć tak wyjątkowe osoby jakimi jesteście. Oczywiście bardzo serdecznie ugościmy Was w Raciborzu w innych bardziej sprzyjających pogodowo warunkach.
A już dzisiaj zapraszamy na kolejną edycję konferencji, która odbędzie się …. w Szczecinie.
